Medusa
Bu bölümde Minotor (Minotaur) ile başlangıcını yaptığımız “Mitolojik Canlılar” kategorimize “Medusa” efsanesi devam ediyoruz..
Anlamı Kraliçe veya Hanım yönetici anlamına gelen Medusa, Yunan mitolojisinde gözlerine bakanı taşa çeviren, saçlarının yerinde zehirli yılanlar bulunan, dişleri keskin, dişi bir canavardır. Ayrıca mitolojide “3 Gorgon”dan biri olarak bilinir…
3 Gorgon da nedir?
3 Gorgon’u anlatmadan önce bu kelimenin ne anlama geldiğini anlatmak daha doğru olur. “Gorgo” Yunancada “korkunç veya berbat” anlamına gelen bir kelimedir. (Sanskritçede “garğ” olarak ta geçer)
Bu kelimeden ortaya çıkan Gorgonlar, Yunan mitolojisinde efsaneleşen dişi canavarlardır ve 3 kardeştir. Bunlar Medusa, Stheno ve Euryale’dir. Aralarında tek ölümlü olan ise Medusa’dır.
Efsaneye göre 3 kardeş olarak anlatılsalar da Gorgon’ların hiçbiri kardeş değildir. Fakat evrende sadece 3 Gorgon bulunduğu için Zeus tarafından hepsini kardeş ilan edilmiştir.
Gelelim Efsaneye…
Farklı kaynaklarda değişik anlatımları olan bu efsaneyi, bir lanet sonrasında saçları yılana dönüşen bir kızın hikâyesi olarak da düşünülebiliriz…
Efsaneye göre Medusa, güzelliği ile kıskanılan, antik dönemde Tanrıları bile kendine âşık eden bir kızmış. O kadar güzelmiş ki, kendisine rakip olabilecek başka bir kız bulmak mümkün değilmiş…
Kendini Tanrılara adadığı için, zekâ Tanrıçası Athena’ya ait bir tapınakta yaşarmış. Denizlerin efendisi Poseidon’la evli olan Athena, Medusa’nın farkında olsa da, kendisini daha güzel bulduğu için onu umursamazmış. Poseidon ise bu güzel kıza âşık olsa da, Tanrılar katında bir ölümlüye âşık olduğu öğrenilip, küçümsenmemek için bu durumu saklarmış.
Poseidon’un Medusa’ya âşık olduğu durumu ortaya çıktığında inkâr edip, Athena’ya böyle bir şeyin olmadığını söylese de, bir gün Athena’nın tapınağında Medusa ile birlikte olmuş…
Athena kısa bir süre sonra bu olayı öğrendiğinde ise, Medusa ve kardeşlerini önce bir ifrite çevirmiş. Sonrada saçının her telini yılana dönüştürüverip Dünya’nın en kuzeyindeki “Hyperborea”ya sürmüş…
Perseus ve Medusa…
Olayın üzerinden belli bir zaman geçse de Athena’nın içindeki öfke sönmediği için, Zeus’tan olma kendi üvey kardeşi Perseus’la anlaşıp Medusa’yı öldürmesini istemiş. Perseus’a giderken, yanına büyülü bir çanta, başlık ve kanatlı sandaletlerini almasını söylemiş. Kendisi ile karşılaştığında ise kesinlikle ona bakmamasını yoksa taşa dönüşebileceğini anlatmış. Bu nedenle kalkanını Medusa’ya karşı ayna gibi kullanmasını ve yüzünü görmeden kafasını kesmesi gerektiğini söylemiş ve ona orak biçimli bir kılıç vermiş.
Perseus, üvey kız kardeşinin isteğini kırmayıp kılıcıyla Medusa’yı öldürmeye gitmiş ve yüzüne bakmadan başını kesmiş. Fakat bilmedikleri bir şey varmış…
Poseidon’dan hamile kalan Medusa’nın ölü vücudundan kanatlı at Pegasus ve insan kardeşi Hrisaor (Chrysaor) çıkmış. Medusa’nın hikayesi de bu şekilde son bulmuş… (Pegasus ve Hrisaor’un hikâyeleri bir başka yazımızda olacak)
Ne demişler fazla güzellik başa dert bu Dünya’da…
Efsanecinin yorumları
– Efsanenin benzer bir anlatımında, Medusa ölüp kanının denize karışmasından sonra çocukların bu kan damlalarından doğduğu söyleniyor.
– Efsanenin bir başka anlatımında ise, Medusa’nın ok ve yay kullandığı, lanetlenmesinin sonrasında yılanlardan ok yaptığı anlatılmış. Yayı sağ eliyle tutarsa lanet getirdiği, sol eliyle tutarsa bakışları ile taşa çevirdiği söylenirmiş.
Tarihi Eserlerde Medusa…
Efsanesinin sonrasında bile popülerliğini yitirmeyen Medusa’nın ilerleyen dönemlerde de bir sembol olarak kullanılmaya devam ettiği görülmektedir. Bizans döneminde kullanılan bazı kılıçların kabzalarında Medusa başı kullanılmış ve bu sayede kılıcı kullananın kötülüklerden korunduğu düşünülmüş.
Geçmişten bugüne bulunan tarihi eserlerde görülen en meşhur Medusa tasvirleri ise, İstanbul Sultanahmet’te bulunan Yerebatan Sarnıcı, Didim Apollon Tapınağı, Afrodisias Antik Kenti ve Pergamon Antik Kenti’nde bulunmaktadır.
Yurtdışında ise Bernini’nin yaptığı Medusa heykel başı ve İtalya Floransa’da bulunan Cellini’nin yaptığı Medusa’nın kopan başını tutan Perseus heykeli en meşhur heykellerdir.
En ilginçlerinden biri olanı ise Yerebatan Sarnıcı’nın kuzeybatısında iki Medusa başı şeklinde bulunmakta olup, bu sütunlar sarnıçta kaide olarak kullanılmıştır. Araştırmacılar bu sütunların Genç Roma Çağına ait bir yapıdan sarnıca getirilip kullanıldığını düşünmektedir fakat hangi yapıdan söküldüğü hala bulunamamıştır.
Efsanenin günümüze etkileri…
Günümüzde birçoğumuzun hayret, dehşet veya korku ifadesi olarak kullandığı “taş kesildim” deyiminin esasında bu antik efsaneden geldiği söyleniyor.
Diğer mitolojik canlılarla ilgili efsanelerde görüşmek üzere…
